شیر اطمینان

شیر اطمینان (Safety Valve)

شیر اطمینان یا شیر ایمنی جزء تجهیزات مهم در سیستم های لوله کشی پایپینگ می باشد و وظیفه تخلیه سریع اضافه فشار خط را بر عهده دارد .

در لوله‌کشی و سیستم‌های تاسیساتی، شیر اطمینان (Safety Valve) یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی است. هدف اصلی آن جلوگیری از فشار بیش از حد در سیستم است تا از آسیب به لوله‌ها، مخازن یا تجهیزات جلوگیری شود.

1. عملکرد شیر اطمینان

• وقتی فشار داخل سیستم از مقدار تعیین شده بالاتر رود، شیر به صورت خودکار باز می‌شود و بخشی از سیال (آب یا گاز) را تخلیه می‌کند.
• پس از کاهش فشار، شیر دوباره بسته می‌شود تا سیستم به حالت عادی برگردد.

2. کاربردها

• سیستم‌های گرمایشی و دیگ‌های بخار
• مخازن تحت فشار
• سیستم‌های آب و گاز صنعتی یا خانگی
• جلوگیری از انفجار یا آسیب تجهیزات به دلیل فشار زیاد

3. انواع شیر اطمینان

1. شیر فنری (Spring-loaded): با یک فنر تنظیم شده که فشار باز شدن را کنترل می‌کند.
2. شیر وزنه‌ای (Weight-loaded): با وزنه و اهرم، بیشتر در مخازن بزرگ و صنعتی استفاده می‌شود.
3. شیر ضامن‌دار (Lever type): بیشتر برای تست و تخلیه دستی کاربرد دارد.

4. ویژگی‌های مهم

• فشار کاری مشخص: باید دقیقاً مطابق با حداکثر فشار مجاز سیستم انتخاب شود.
• جنس بدنه: مقاوم در برابر خوردگی و دما (مثلاً برنج، فولاد ضدزنگ).
• تست دوره‌ای: برای اطمینان از عملکرد درست باید به‌صورت منظم بررسی و تست شود.

در سیستم‌های تاسیساتی، شیر اطمینان (Safety Valve) انواع مختلفی دارد که هر کدام بر اساس نوع عملکرد و کاربردشان دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه یک مرور کامل و کاربردی دارم:

1. شیر اطمینان فنری (Spring-Loaded Safety Valve)

• عملکرد: فشار سیستم باعث فشرده شدن فنر شده و وقتی فشار از حد تعیین شده بیشتر شود، شیر باز می‌شود.
• کاربرد: دیگ‌های بخار، سیستم‌های آب گرم، لوله‌کشی صنعتی.
• مزایا: پاسخ سریع، نصب آسان، مناسب برای فشارهای متوسط.

2. شیر اطمینان وزنه‌ای (Weight-Loaded Safety Valve)

• عملکرد: یک وزنه روی اهرم قرار دارد؛ وقتی فشار بیشتر شود، اهرم بالا رفته و شیر باز می‌شود.
• کاربرد: مخازن بزرگ و صنعتی، دیگ‌های بخار قدیمی.
• مزایا: دقت بالا در فشار باز شدن، مناسب فشارهای بالا و حجم زیاد سیال.

3. شیر ضامن‌دار یا اهرمی (Lever-Operated Safety Valve)

• عملکرد: شیر با یک اهرم و ضامن باز می‌شود؛ امکان تخلیه دستی هم وجود دارد.
• کاربرد: تست عملکرد سیستم، مواقع اضطراری.
• مزایا: کنترل دستی، مناسب برای بررسی و سرویس دوره‌ای.

4. شیر اطمینان دیافراگمی (Pilot-Operated / Diaphragm Safety Valve)

• عملکرد: با دیافراگم کنترل می‌شود و معمولاً توسط یک شیر کوچک (Pilot) فعال می‌گردد.
• کاربرد: سیستم‌های حساس، فشار بالا، سیستم‌های فرآیندی.
• مزایا: دقیق، کنترل فشار به صورت نرم، مناسب برای سیستم‌های حساس.

5. شیر اطمینان چند مرحله‌ای (Multi-Stage Safety Valve)

• عملکرد: فشار را به صورت مرحله‌ای کاهش می‌دهد و از ضربه هیدرولیکی جلوگیری می‌کند.
• کاربرد: سیستم‌های بزرگ صنعتی با حجم سیال زیاد.
• مزایا: کاهش شوک ناشی از باز شدن ناگهانی، عمر طولانی‌تر تجهیزات.