شیر چاقویی

شیر چاقویی (گیوتینی) KNIFE VALVE

شیر چاقویی یا Knife Valve (شیر گیوتینی) یکی از انواع شیرهای صنعتی است که برای قطع و وصل جریان سیال‌های دارای ذرات جامد یا مواد غلیظ طراحی شده است. این شیر بیشتر در صنایع فاضلاب، پالایشگاه‌ها، کاغذسازی و مواد شیمیایی کاربرد دارد.

۱. ساختار شیر چاقویی

1. بدنه شیر: معمولاً از چدن، فولاد یا استیل ضد زنگ ساخته می‌شود.
2. صفحه چاقویی (Gate / Knife): یک تیغه صاف و نازک که جریان را قطع یا وصل می‌کند.
3. سیت (Seat): محل تماس تیغه برای آب‌بندی جریان، از جنس فلز یا لاستیک است.
4. استم (Stem): میله‌ای که تیغه را بالا و پایین حرکت می‌دهد.
5. فلکه یا اهرم: برای حرکت دادن تیغه و باز و بسته کردن شیر.

۲. نحوه عملکرد

• باز کردن شیر: تیغه به سمت بالا حرکت می‌کند و مسیر جریان باز می‌شود.
• بستن شیر: تیغه به سمت پایین حرکت می‌کند و مسیر جریان بسته می‌شود.
• کاربرد خاص: تیغه نازک باعث می‌شود سیال‌های غلیظ یا حاوی ذرات جامد بدون گرفتگی عبور کنند.

۳. مزایا

• مناسب برای سیال‌های غلیظ، فاضلاب و ذرات جامد
• طراحی ساده و تعمیر و نگهداری آسان
• افت فشار کم هنگام باز بودن کامل

۴. معایب

• برای کنترل دقیق جریان مناسب نیست
• معمولاً برای باز و بسته کردن سریع یا کامل استفاده می‌شود
• برای فشارهای بسیار بالا نیاز به طراحی خاص دارد

۵. انواع شیر چاقویی

بر اساس نوع حرکت تیغه

1. شیر چاقویی فلکه‌ای (Manual Knife Valve):
   • با فلکه یا دسته باز و بسته می‌شود.
   • رایج در خطوط فاضلاب و صنعتی.
2. شیر چاقویی پنوماتیک (Pneumatic Knife Valve):
   • با فشار هوا باز و بسته می‌شود.
   • مناسب خطوط اتوماسیون صنعتی.
3. شیر چاقویی برقی (Motorized Knife Valve):
   • با موتور الکتریکی کنترل می‌شود.
   • مناسب خطوط بزرگ و صنعتی.

بر اساس نوع اتصال و سیت

1. شیر چاقویی فلزی (Metal Seated):
   • تیغه و سیت فلزی، مقاوم در برابر سایش و دما بالا.
2. شیر چاقویی نرم (Soft Seated):
   • سیت لاستیکی یا پلاستیکی، آب‌بندی بهتر و مناسب خطوط با فشار متوسط.

نکات کلیدی

• شیر چاقویی معمولاً در خطوط با ذرات جامد، خمیر، لجن و فاضلاب استفاده می‌شود.
• بهترین عملکرد در حالت کاملاً باز یا کاملاً بسته است، نه برای تنظیم جریان.
• نصب صحیح و نگهداری تیغه و سیت، عمر مفید شیر را افزایش می‌دهد.