ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه

1. معرفی کوتاه

• ورق گالوانیزه: ورق فولادی دارای پوشش روی (Zn) که برای حفاظت در برابر خوردگی استفاده می‌شود. معمول‌ترین روش‌ها: گالوانیزه گرم (Hot-dip Galvanizing, HDG)، گالوانیزه الکترولیتی (Electro-galvanized, EG) و پوشش‌های ترکیبی مثل Galvalume (آلیاژ آلومینیوم-روی).

2. انواع پوشش و نام‌های تجاری/اختصارات

• GI (Galvanized Iron / Hot-dip Galvanized sheet): روکش Zn ضخیم‌تر، دارای پوشش چسبیده و یکنواخت، مناسب برای کاربردهای بیرونی.
• EG (Electro-Galvanized): روکش نازک‌تر و یکنواخت‌تر مناسب برای رنگ‌پذیری و کاربردهایی که سطح صاف می‌خواهند.
• HDG (Hot-Dip Galvanized): همان GI در عمل صنعتی؛ روکش ضخیم، پوشش آلیاژی روی-فِره (coat of Zn-Fe).
• GALVALUME (GAl+ALu — Zn-Al): پوشش آلیاژ 55% Al / 45% Zn یا مشابه؛ مقاومت خوردگی عالی و ظاهر منعکس‌کننده‌تر.
• Pre-painted Galvanized (PPGI / Prepainted Galvanized Iron): ورق گالوانیزه رنگ‌شده صنعتی (برای نمای ساختمان، ساندویچ‌پنل و شیروانی).

3. روش‌های تولید

• Hot-dip galvanizing (کویل یا ورق): فولاد در حمام مذاب روی فرو برده می‌شود؛ ضخامت پوشش با زمان و دما کنترل می‌شود؛ پوشش از لایه‌های فلزی Fe-Zn تشکیل می‌شود.
• Electro-galvanizing: مصرف برق برای رسوب روی بر سطح؛ کنترل دقیق‌تر ضخامت و سطح صاف‌تر؛ ضخامت معمولاً کمتر از HDG.
• Continuous galvanizing line: برای تولید کویل/ورق با پوشش یکنواخت و سرعت بالا.
• Galvalume coating: رول فولاد از حمام آلیاژی Al-Zn عبور داده می‌شود؛ ایجاد پوشش آلومینیومی-روی.

4. ضخامت پوشش و مشخصه‌ها

• ضخامت پوشش معمول برای HDG: از ~40 g/m² تا بیش از 600 g/m² (معمول در ورق‌های ساختمانی 120–275 g/m² بسته به نیاز).
• علامت‌گذاری معمول: G90 (معادل پوشش 0.90 oz/ft² ≈ 275 g/m²)، G60 و غیره (برای بازار آمریکایی).
• EG معمول: 5–30 µm (نسبتاً نازک).
• Galvalume: معمولاً به صورت وزن پوشش کل (g/m²) یا µm ارائه می‌شود؛ مقاومت به خوردگی بهتر از تنها Zn در اغلب محیط‌ها.

5. خواص مکانیکی و تأثیر روی ورق پایه

• پایه ورق معمولاً از فولاد سرد یا گرم با گریدهای مختلف (DX51D, DX52D, HSLA ها، و غیره) است.
• گالوانیزه روی خواص مکانیکی (استحکام پایه) تأثیر کمی دارد؛ اما پوشش ممکن است ترک یا پوست‌اندازی در خم‌های تنگ ایجاد کند اگر مناسب انتخاب نگردد.
• مدول یانگ و استحکام مطابق فولاد پایه: مدول ~200 GPa، استحکام وابسته به گرید ورق پایه.

6. کاربردها

• سقف و شیروانی، نما، ساندویچ‌پنل‌ها
• لوله و کانال‌های تهویه، داکت
• سازه‌های سبک، قطعات تشکیل‌شده، پروفیل‌ها
• تجهیزات کشاورزی، سبد و قفسه‌ها
• اجزای خودرو (بخش‌هایی که نیاز به پوشش ضدخوردگی دارند)
• لوازم خانگی (کف‌پوش‌ها، بدنه یخچال و ماشین‌لباسشویی به‌صورت پیش‌رنگ‌شده)

7. قابلیت فرم‌دهی، برش و جوشکاری

• خمکاری: گالوانیزه HDG ضخیم‌تر ممکن است در لبه‌ها ترک خوردگی (cut-edge corrosion) یا ترک روکش داشته باشد؛ طراحی باید شعاع خم مناسب، پیش‌برش و آنیل یا استفاده از ورق‌هایی با پوشش مناسب را در نظر بگیرد.
• پیچ‌کاری و پرچ: هنگام سوراخ‌کاری، لبه‌ها باید دوباره حفاظت شوند (رنگ، چسب Zn یا پوشش مجدد) تا جلوگیری از خوردگی گالوانیزه‌شده لبه‌ای.
• جوشکاری: جوشکاری روی ورق گالوانیزه باعث دود زینک می‌شود (ZnO) — نیاز به تهویه مناسب؛ فیلر مناسب و آماده‌سازی سطح (حذف روکش در ناحیه جوش یا استفاده از روش‌های خاص) توصیه می‌شود.
• رنگ‌پذیری: EG و PPGI سطح مناسب‌تری برای رنگ‌پذیری دارند؛ HDG نیاز به پرایمرهای مخصوص و آماده‌سازی سطح.

8. مقاومت به خوردگی و عمر مفید

• HDG: عمر طولانی در محیط‌های معتدل؛ در محیط‌های شهری/صنعتی یا نزدیک دریا، پوشش‌های سنگین‌تر یا Galvalume پیشنهاد می‌شود.
• Galvalume: در معرض آب‌های ایستاده ممکن است متفاوت رفتار کند؛ در مقابل خوردگی جوی عملکرد بهتری در بلندمدت نسبت به Zn خالص دارد.
• Pitting و crevice corrosion: در مناطقی با تجمع آب، شوری یا آلودگی ممکن است رخ دهد؛ طراحی جهت تخلیه آب و جلوگیری از تماس فلزات ناهمگون مهم است.

9. استانداردها مرجع

• ASTM A653 / A792 (برای ورق‌های پوشش‌دار — گالوانیزه و Galvalume)
• EN 10346 (برای ورق فولادی پوشش‌دار مستمر)
• JIS G3302 / G3306 (ژاپن)
• ISIRI های مربوط برای ایران (در صورت نیاز می‌توانم شماره استاندارد ملی را بیاورم).

10. انتخاب برای کاربرد — راهنمای سریع

• سقف شیروانی و نما: PPGI (prepainted) یا Galvalume (برای دوام و بازتاب نور)؛ ضخامت 0.4–0.7 mm معمول.
• سازه‌های بیرونی سبک: HDG با پوشش 120–275 g/m² بسته به محیط.
• قطعات فرم‌دهی که نیاز به رنگ دارند: EG یا PPGI.
• لوله/داکت: HDG (بسته به ضخامت و محیط).
• محیط دریایی نزدیک دریا: توصیه می‌شود از پوشش‌های سنگین‌تر یا فولاد گالوانیزه + رنگ محافظ یا SS در موارد بحرانی.

11. کنترل کیفیت و آزمون‌ها

• اندازه‌گیری ضخامت پوشش: با دستگاه‌های فیشر (X-ray) یا روش‌های مغناطیسی و شیمیایی.
• تست چسبندگی: تست خم و بررسی ترک یا افت پوشش.
• تست مقاومت به خوردگی: نمک‌پاشی (Salt spray/ASTM B117) برای مقایسه، اما عمر واقعی به شرایط محیطی بستگی دارد.
• MTC و گواهی‌های پوشش: درخواست گزارش ضخامت پوشش، ترکیب شیمیایی و گرید فولاد پایه.

12. نکات سفارش و نصب

• مشخص کنید: نوع پوشش (HDG/EG/Galvalume/PPGI)، وزن پوشش (g/m²) یا ضخامت µm، ضخامت ورق، گرید فولاد پایه، ابعاد رول/ورق، جهت ترک‌خوردگی/کشش (grain), رنگ/پوشش نهایی، استاندارد مرجع.
• برای برش‌ها و سوراخ‌ها: برنامه حفاظت لبه (پوشش دوباره یا پرایمر) را در نظر بگیرید.
• انبارداری: نگهداری در جای خشک و تهویه‌شده؛ جلوگیری از تماس با خاک یا مصالح قلیایی که می‌تواند خوردگی گالوانیزه را تسریع کند.
• نصب: جلوگیری از تماس مستقیم با بتن تازه یا آلیاژهای مس/برنز بدون جداسازی الکتروشیمیایی.

13. جدول انتخاب سریع و نکات فنی (خلاصه در CSV)

• ستون‌ها در CSV که می‌سازم: Product Type (HDG/EG/Galvalume/PPGI), Coating Weight (g/m²), Base Steel Grade, Typical Thickness (mm), Common Applications, Forming Notes, Surface Finish, Std. Ref.