تجهیزات کنترلی
تجهیزات کنترلی در پایپینگ و فرآیندهای صنعتی به مجموعه ابزار و دستگاههایی گفته میشود که برای اندازهگیری، پایش (Monitoring) و کنترل کمیتهای مهم سیالات مثل فشار، دما، دبی و سطح استفاده میشوند. این تجهیزات بخشی از ابزار دقیق (Instrumentation & Control) محسوب میشوند.
مهمترین تجهیزات کنترلی
1. ابزارهای اندازهگیری (Measuring Instruments)
- گیج فشار (Pressure Gauge): نمایش فشار خط لوله.
- ترمومتر (Thermometer): نمایش دما.
- فلومتر (Flow Meter): اندازهگیری دبی حجمی یا جرمی سیال.
- لول گیج (Level Gauge): نمایش سطح مایع در مخزن.
2. ترانسمیترها (Transmitters)
ابزارهایی که کمیت فیزیکی (فشار، دما، دبی، سطح) را به سیگنال الکتریکی یا دیجیتال تبدیل میکنند.
- Pressure Transmitter (فشار)
- Temperature Transmitter (دما)
- Flow Transmitter (دبی)
- Level Transmitter (سطح)
3. کنترلرها (Controllers)
- واحدهای پردازشی که سیگنال ترانسمیترها را دریافت کرده و دستور لازم را برای اصلاح شرایط میدهند.
- انواع:
- کنترلر محلی (Local Controller)
- کنترلر مرکزی (DCS, PLC, SCADA)
4. عنصر نهایی کنترل (Final Control Element)
- تجهیزی که بر اساس فرمان کنترلر، شرایط جریان را تغییر میدهد.
- رایجترین: شیر کنترلی (Control Valve)
- شیر سوزنی (Globe Control Valve)
- شیر پروانهای کنترلی (Butterfly Control Valve)
- شیر توپی کنترلی (Control Ball Valve)
- عملگرها: پنوماتیک، هیدرولیک، الکتریکی
5. سوئیچها (Switches)
- برای ارسال سیگنال هشدار یا قطع و وصل در شرایط خاص
- Pressure Switch
- Temperature Switch
- Flow Switch
- Level Switch
6. سیستمهای حفاظتی و هشدار (Safety & Alarm Systems)
- Safety Relief Valve (SRV) / Pressure Safety Valve (PSV): تخلیه فشار اضافی
- Alarm Systems: اعلام شرایط غیرعادی
7. سیستمهای کنترل اتوماتیک
- PLC (Programmable Logic Controller): کنترل منطقی قابل برنامهریزی
- DCS (Distributed Control System): سیستم کنترل توزیعشده
- SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition): سیستم نظارت و جمعآوری دادهها
🔹 به طور خلاصه:
- اندازهگیری: گیجها و ترانسمیترها
- پردازش و تصمیمگیری: کنترلرها
- عمل اصلاحی: شیرهای کنترلی و عملگرها