توپی انسداد

توپی انسداد لوله

توپی انسداد

(که گاهی به آن Plug Balloon، Pipe Plug یا توپی آب‌بند هم گفته می‌شود) یک وسیله‌ی لاستیکی یا پلی‌یورتانی انعطاف‌پذیر است که برای بستن موقت مسیر لوله یا مجرا استفاده می‌شود.

ساختار کلی

• بدنه: معمولاً از لاستیک مقاوم در برابر سایش، فشار و مواد شیمیایی ساخته می‌شود.
• اتصالات: یک ورودی هوا (سوپاپ) برای باد کردن توپی و در بعضی مدل‌ها یک خروجی یا کانکشن برای عبور سیال یا تست فشار.
• شکل: استوانه‌ای یا کمی مخروطی، مناسب برای قرار گرفتن درون قطرهای مختلف لوله.

طرز کار

1. توپی خالی درون لوله قرار داده می‌شود.
2. با پمپ دستی یا کمپرسور باد، هوای فشرده وارد توپی می‌شود تا به دیواره لوله بچسبد.
3. با ایجاد فشار یکنواخت، مسیر عبور سیال کاملاً مسدود می‌شود.
4. پس از اتمام کار (تعمیر، تست یا نگهداری)، باد تخلیه شده و توپی خارج می‌شود.

کاربردها

• انسداد موقت جریان آب، گاز یا فاضلاب برای تعمیرات خط لوله
• تست فشار هیدرواستاتیک یا بادی در خطوط تازه نصب‌شده
• کنترل و هدایت جریان در عملیات صنعتی یا شهری
• در پروژه‌های فاضلاب شهری برای مسدود کردن شاخه‌های جانبی هنگام تعمیر یا تعویض لوله اصلی

مزایا

• نصب و جمع‌آوری سریع بدون نیاز به برش یا جوشکاری
• متناسب با قطرهای مختلف (مدل‌های کوچک تا بسیار بزرگ)
• عمر بالا در صورت استفاده درست

بسته به نوع، می‌تواند پنوماتیکی (بادی)، مکانیکی یا ترکیبی باشد و عملکردش بر اساس ایجاد فشار جانبی بر دیواره داخلی لوله است.

۲. انواع اصلی

A. پنوماتیکی (Pneumatic / Inflatable Plug)

• از لاستیک مقاوم (NBR، EPDM یا Neoprene) ساخته می‌شود.
• با پمپ دستی یا کمپرسور باد داخل لوله باد می‌شود تا محیط را کامل آب‌بندی کند.
• سبک، انعطاف‌پذیر و قابل حمل.

B. مکانیکی (Mechanical Plug)

• دارای بدنه فلزی یا پلیمری با اورینگ / گسکت آب‌بندی.
• با پیچ مرکزی یا اهرم مکانیکی باز و بسته می‌شود.
• مقاوم به فشارهای بالاتر نسبت به نوع بادی.

C. ترکیبی (Hybrid)

• پوسته مکانیکی با روکش یا بالشتک بادی برای آب‌بندی بهتر.

۳. کاربردها

1. تعمیرات موضعی لوله بدون نیاز به تخلیه کل خط
2. انجام تست هیدرواستاتیک یا پنوماتیک در بخشی از خط
3. جلوگیری از برگشت سیال هنگام تعمیر انتهای باز خط
4. انسداد موقت لوله‌های فاضلاب در حین نصب انشعاب
5. ایزولاسیون خطوط برای عملیات جوشکاری یا برش

۴. پارامترهای انتخاب

پارامتر    توضیح

۵. استانداردها و الزامات ایمنی

• AWWA M11 و ASTM F3124 برای طراحی و عملکرد پلاگ‌ها
• حتماً باید بند ایمنی (Safety Chain) وصل باشد تا در اثر فشار ناگهانی پرتاب نشود
• استفاده از گیج فشار جداگانه برای جلوگیری از انفجار ناشی از باد بیش از حد

۶. مزایا و محدودیت‌ها

مزایا:

• نصب و جمع‌آوری سریع
• عدم نیاز به برش یا تخلیه کل سیستم
• قابل استفاده در شرایط مرطوب یا زیر آب (مدل‌های خاص)

محدودیت‌ها:

• محدودیت فشار کاری نسبت به اتصالات سخت
• نیاز به دسترسی به داخل لوله
• نیاز به نگهداری و بازرسی منظم لاستیک

نکته: انتخاب سایز و فشار باد مناسب بسیار مهم است، چون فشار بیش از حد ممکن است باعث پارگی توپی یا آسیب به لوله شود.