لوله مسی

لوله مسی

لوله مسی — خلاصه کاربردی، انواع، مشخصات فنی و نکات نصب (کوتاه و عملی)

تعریف و کاربردها

• لوله مسی، از جنس مس یا آلیاژهای مس (مثلاً CW508L/C11000)، لوله‌ای توخالی و با خواص عالی در برابر خوردگی و هدایت حرارت است. در تاسیسات گرمایش، سرمایش (تهویه مطبوع)، آب گرم مصرفی، مبدل‌های حرارتی و خطوط گاز (در برخی کشورها) کاربرد گسترده دارد.

مزایا

• مقاومت خوب در برابر خوردگی داخلی (به‌خصوص در آب شهری با pH مناسب).
• هدایت حرارتی بالا — مناسب برای سیستم‌های تهویه، مبردها و مبدل حرارتی.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت خم‌کاری در اندازه‌های کوچک تا متوسط (با ابزار مناسب).
• عمر طولانی و قابلیت بازیافت بالا.
• اتصالات مطمئن (لحیم‌کاری، پرس، فیتینگ‌های رزوه‌ای/فشاری).

معایب و ملاحظات

• هزینه اولیه بالاتر نسبت به لوله‌های پلاستیکی یا فولادی گالوانیزه.
• در محیط‌های حاوی سولفور یا برخی آب‌های خورنده احتمال خوردگی نقطه‌ای وجود دارد.
• برای کاربردهای زیرزمینی باید محافظت و عایق مناسب داشته باشد.
• حساس به ترکیبات آمونیاکی و بعضی از مواد شیمیایی.

انواع و استانداردها (متداول)

• نوع بر اساس کاربرد و ضخامت:
  • لوله مسی توپر یا سخت (Type L, K, M در استاندارد آمریکایی — K ضخیم‌ترین و برای زیرزمینی، L برای تاسیسات آب و گرمایش، M نازک‌تر و اقتصادی‌تر).
  • استانداردها: ASTM B88 (لوله مس برای آب)، EN 1057 (لوله‌های مسی توپر)، BS 2871 و استانداردهای ملی (ISIRI معادل‌ها).
• فرم تولید:
  • لوله صاف (Seamless / مانیسمان) یا درزدار (در مورد مس معمولاً بدون درز تولید می‌شود).
• آلیاژها: C11000 (مس خالص، برای لوله‌کشی آب)، C12200 (برای لوله‌های مبرد).

ابعاد و نام‌گذاری

• معمولاً به‌صورت قطر خارجی (OD) و ضخامت یا با نام‌گذاری NPS/DN یا با دسته‌بندی Type L/M/K.
• مثال رایج: لوله مسی 15×1 mm (OD=15 mm, ضخامت=1 mm) یا 22×1 mm. در استانداردهای آمریکایی اندازه‌ها به اینچ (1/2", 3/4", 1") آمده‌اند که متناظر با ODهای میلی‌متری هستند.

روش‌های اتصال

• لحیم‌کاری نرم (soldering) و لحیم‌کاری سخت (brazing): برای نصب‌های دائمی و در سیستم‌های مبرد و آب.
• اتصالات فشاری (push-fit) مانند برندهای معروف (Viega, John Guest) برای نصب سریع و بدون شعله.
• اتصالات رزوه‌ای با اتصالات تبدیل (برای اتصال به شیرآلات یا سیستم‌های دیگر).
• لحیم‌کاری با فلز پرکننده مناسب (برای مبردها اغلب brazing با فلز پرکننده نقره‌ای).

کاربری‌های متداول

• لوله‌کشی آب سرد و گرم داخل ساختمان (نوع L یا M بسته به کشور).
• خطوط مبرد کولرها و تجهیزات تهویه (آلیاژهای مخصوص و brazed joints).
• مبدل‌های حرارتی، کوئل‌ها و لوله‌های گرمایی.
• سیستم‌های گاز در برخی کشورها (مشروط به استاندارد محلی).

نکات نصب و نگهداری

• از ترکیب مس با آهن بدون عایق جلوگیری کنید (الکتروشیمیایی/گالوانیک خوردگی).
• در محل برش یا خم، لایه اکسیدی ممکن است تشکیل شود — نقاط برش را تمیز و در صورت نیاز لحیم کنید.
• عایق‌کاری حرارتی یا صوتی برای جلوگیری از اتلاف انرژی و تقلیل نویز.
• در آب‌های با pH پایین یا حاوی کلرید/سولفات بالا، بررسی خوردگی لازم است؛ در صورت خطر، محافظت یا انتخاب متریال دیگر پیشنهاد می‌شود.