شیر ایمنی (به انگلیسی: Safety Valve یا گاهی Relief Valve) یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی در سیستم‌های تحت فشار است.
در واقع شیر ایمنی همان سوپاپ اطمینان است، ولی در کاربردهای مختلف ممکن است تفاوت‌های جزئی در طراحی یا عملکرد داشته باشد.
⚙️ تعریف شیر ایمنی
شیر ایمنی وسیله‌ای است که برای محافظت از تجهیزات در برابر افزایش بیش از حد فشار طراحی می‌شود.
وقتی فشار درون سیستم از حد مجاز بالاتر رود، شیر به‌صورت خودکار باز می‌شود و بخشی از سیال را تخلیه می‌کند تا فشار به محدوده‌ی ایمن بازگردد.
🔧 تفاوت شیر ایمنی و سوپاپ اطمینان
در صنعت، این دو واژه گاهی به جای هم استفاده می‌شوند، اما تفاوت فنی کوچکی دارند:
ویژگی شیر ایمنی (Safety Valve) شیر اطمینان (Relief Valve)
| کاربرد | بخار، گاز و هوای فشرده | مایعات (روغن، آب، هیدرولیک) |
| نحوه عملکرد | به‌صورت ناگهانی و کامل باز می‌شود | به‌تدریج و متناسب با فشار باز می‌شود |
| هدف اصلی | جلوگیری از انفجار یا آسیب ناگهانی | کنترل تدریجی فشار سیستم |
🔹 به‌طور ساده:
- Safety Valve بیشتر برای گازها و بخارها استفاده می‌شود.
- Relief Valve بیشتر برای مایعات کاربرد دارد.
🧩 اجزای اصلی شیر ایمنی
- بدنه (Body) – محفظه اصلی شیر
- دیسک یا پاپت (Disc) – قطعه‌ای که مسیر خروج سیال را باز یا بسته می‌کند
- فنر (Spring) – تنظیم فشار بازشدن شیر
- پیچ تنظیم (Adjusting Screw) – برای تنظیم مقدار فشار عملکرد
- ورودی و خروجی (Inlet / Outlet) – محل ورود و خروج سیال
⚙️ نحوه عملکرد
- تا زمانی که فشار کمتر از حد تنظیمی است، فنر دیسک را در حالت بسته نگه می‌دارد.
- وقتی فشار بیشتر از مقدار تنظیمی شود، نیروی فشار بر فنر غلبه می‌کند.
- دیسک بالا می‌رود و سیال از خروجی تخلیه می‌شود.
- با کاهش فشار، فنر دوباره دیسک را می‌بندد و شیر به حالت عادی برمی‌گردد.
🏭 کاربردها
- بویلرها (دیگ بخار)
- کمپرسورها
- سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک
- مخازن گاز مایع (LPG)
- صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاه‌ها
دیدگاه خود را بنویسید