شیر کشویی

شیر کشویی یا Gate Valve

شیر کشویی یا Gate Valve یکی از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی است که برای قطع و وصل جریان سیال استفاده می‌شود.

ویژگی‌های اصلی شیر کشویی:

• عملکرد: دیسک (صفحه) شیر به صورت کشویی بالا و پایین می‌رود و مسیر سیال را کاملاً باز یا بسته می‌کند.
• کاربرد: بیشتر برای قطع و وصل (On/Off) جریان مناسب است و نه برای تنظیم دبی (Throttle).
• مزیت: افت فشار کم در حالت باز بودن کامل، چون مسیر تقریباً مستقیم است.
• عیب: سرعت باز و بسته شدن پایین و مناسب نبودن برای تنظیم دقیق جریان.

انواع شیر کشویی:

1. شیر کشویی فلزی (چدنی، فولادی، استنلس استیل) – برای صنایع نفت، گاز، آب و بخار.
2. شیر کشویی زبانه لاستیکی – معمولاً در شبکه‌های آب‌رسانی و فاضلاب استفاده می‌شود.
3. شیر کشویی زبانه فلزی – مقاوم‌تر در دما و فشار بالا.

کاربردها:

• شبکه‌های انتقال آب
• صنایع نفت و گاز
• نیروگاه‌ها
• صنایع شیمیایی و بخار

انواع شیر کشویی

شیر کشویی (Gate Valve) یکی از پرکاربردترین انواع شیرهای صنعتی و خانگی است که برای باز و بسته کردن جریان کامل طراحی شده است. مثل شیر توپی، انواع مختلفی دارد که بر اساس جنس، نوع اتصال، کاربرد و فشار کاری دسته‌بندی می‌شوند.

۱. بر اساس جنس بدنه

1. شیر کشویی چدنی:
   • رایج در سیستم‌های آب شهری و فاضلاب.
   • مقاومت خوب، قیمت مناسب.
2. شیر کشویی برنجی:
   • برای آب، بخار و گاز خانگی و صنعتی سبک.
3. شیر کشویی فولادی یا استیل:
   • مقاوم در برابر خوردگی و فشار بالا.
   • مناسب صنایع شیمیایی، نفت و گاز.
4. شیر کشویی پلاستیکی (PVC یا CPVC):
   • سبک و ارزان، مخصوص آب سرد و سیستم‌های خانگی.

۲. بر اساس نوع اتصال

1. رزوه‌ای (Threaded):
   • مناسب لوله‌های فلزی یا پلاستیکی کوچک.
   • نصب آسان با نوار تفلون.
2. فلنج‌دار (Flanged):
   • برای سایز بزرگ و فشار بالا.
   • اتصال با پیچ و مهره، رایج در خطوط صنعتی.
3. ساکت جوش (Socket Weld / Butt Weld):
   • برای لوله‌های فولادی دائمی و فشار بالا.

۳. بر اساس نوع دروازه یا گیت

1. شیر کشویی با گیت صلب (Solid Wedge):
   • گیت یک تکه است.
   • مناسب برای فشارهای متوسط تا بالا، ولی ممکن است در خطوط با نوسان دما گیر کند.
2. شیر کشویی با گیت انعطاف‌پذیر (Flexible Wedge):
   • گیت کمی انعطاف دارد و با واشر یا دیسک لاستیکی آب‌بندی می‌کند.
   • مناسب برای نوسانات دما و خطوط با خوردگی جزئی.
3. شیر کشویی با گیت نصفه (Split Wedge):
   • گیت به دو نیمه تقسیم شده و مستقل حرکت می‌کند.
   • مناسب خطوط طولانی و فشار بالا برای جلوگیری از گیر کردن گیت.

۴. بر اساس عملکرد و فشار

1. شیر کشویی دستی (Manual):
   • با فلکه یا دسته باز و بسته می‌شود.
2. شیر کشویی برقی یا اتوماتیک (Motorized / Electric):
   • مناسب خطوط صنعتی و کنترل از راه دور.
3. شیر کشویی پنوماتیک (Pneumatic):
   • با فشار هوا کار می‌کند.

نکات کلیدی درباره شیر کشویی:

• برای تنظیم جریان دقیق مناسب نیست، معمولاً فقط برای باز و بسته کردن کامل استفاده می‌شود.
• وقتی کاملاً باز است، افت فشار بسیار کم دارد.
• در سیستم‌های با رسوب بالا، استفاده از گیت انعطاف‌پذیر یا تقسیم شده توصیه می‌شود.